Sarnamihuis

Zahiera was een peuter toen haar vader in de huwelijksboot stapte met zijn tweede vrouw Djamiela. Tot dan was ze verzorgd geworden door de zus van haar vader een Phoewa . De biologische moeder van Zahiera overleed toen ze maar twee weken jong was. Djamiela kreeg tien kinderen achter elkaar, tussen door zijn er nog drie kinderen in huis gehaald waarvan twee geadopteerd en eentje, een neef om naar de stad op school te gaan. Over haar rol in het gezin zegt ze: “Ik heb voor allemaal, met uitzondering van de jongste, gezorgd. Ik weet niet anders of ik werd in het huishouden ingezet door mijn moeder. Daarbij herinner ik mij niets aardigs van haar. Integendeel kneep ze mij vlakbij mijn mondhoek, trok aan mijn oor en haren.

Vera komt uit een gezin van vijftien: moeder, vader en dertien kinderen waarvan zeven jongens en zes meiden. Zij is de oudste dochter na twee zonen en ze verschillen ongeveer een jaar. Bij haar geboorte kreeg ze de naam Soeroedjdei. De vroedvrouw vond het moeilijk om uit te spreken dus voegde ze een makkelijke naam toe: Vera. Zo gaat ze al bijna tachtig jaar door het leven, hoewel het niet op haar boekje staat. Na haar pensionering als docente in Suriname heeft Vera nog twaalf jaar in Nederland gewerkt als steun en toeverlaat van een directeur.

Ik ben razend opgelucht als ik deze negentigplusser eindelijk voor mij heb zitten met mijn schrijfblok op mijn schoot. In gedachten zie ik de jonge versie van haar voor de titel van Miss Suriname gaan. Zij is langer dan de gemiddelde Hindostaanse vrouw, heeft een slanke nek, met een mooi gezicht, fotomodel benen met een boel humor, zo nuchter als maar wezen kan en rap van tong. Gairoen is de kleindochter van een immigrant. Het contractnummer van haar nanie is bekend. Zij geeft bij de kennismaking ook de naam van haar moeder door zoals: “Ik ben dochter van…..”. Uit een gezin van zes – vader moeder en vier kinderen – zij de jongste. Ik vraag haar of ze verwend is geworden door haar twee zussen en een broer.

Ik ken Lavanya van de lagere school waar ook mijn kleinkinderen zaten. Het meest hoorde ik over haar toen ze een ongeluk had gekregen en over het overlijden van haar Nana. Haar naam verbond ik met pech en pech. Daarna gingen alle kinderen naar de Middelbare school en werd het stil rondom die naam tot we elkaar onlangs in een restaurant ontmoetten. Beide families waren met hun Nanie. Ineens hoor ik het woord DJ vallen naast de naam van kleine superslanke 12 jarige, speelse, eenvoudige, Lavanya . Ik veerde op van mijn stoel. De eerste gedachten waren: hoe is dit mogelijk, zo jong en klein nog!. Het bleek waar te zijn. Zij is een heuse DJ.

Ik vraag aan Mila, 80 jaar, wat het meest naar voren komt als ze aan haar moeder denkt. Ze zegt dat ze niets anders ziet dan een werkmachine. Die vrouw stond voor vieren in de ochtend op om de “tjoelha” (= fornuis) op hout aan te steken. Ze kookte samen met haar schoonzussen, maakte pap voor haar kinderen, deed de was zodra het licht werd, gaf de jongste borstvoeding, legde het in de hangmat en vertrok met een vrachtje op haar hoofd naar het perceel van de familie. Zij kreeg nooit de tijd om een kind te aaien of hun haar mooi te kammen. De familie bestond toen Mila geboren werd uit de grootvader, uit India afkomstig met een paar dochters, de ouders van Mila met hun kinderen en de oudste broer van haar vader met zijn kinderen.

Loes is zeventig jaar jong. Zij is het tweede kind uit een gezin van elf: moeder, vader en negen kinderen. Na de lagere school is Loes naar de ULO/MULO in Suriname geweest. Omdat ze niet langer op een kantoor wilde blijven werken is ze een avondopleiding voor Hulponderwijzer gaan volgen. Na het behalen van dat diploma heeft ze een paar jaar zelfstandig les gegeven op de Lagere school in de eigen buurt. Over haar jeugd zegt ze: “Als oudste dochter heb ik het niet altijd prettig gehad met een moeder die eigen ambities had. Mijn moeder fietste bijvoorbeeld naar de stad voor naailes . Voor ze op de fiets sprong spelde ze een metalen vlinder bij de zoom van haar rok, opdat deze niet kon open waaien.

Als ik hoor dat Alfun op de bezoekerslijst staat, spring ik een gat in de lucht. Lees zelf maar waarom zij één van mijn helden is. Alfun is het oudste kind uit een gezin van 13. Zij heeft 6 broers en 3 zussen. Haar vader is als baby samen met zijn ouders geëmmigreerd uit India, met een contract voor arbeid op de plantages. Thuis hoorden ze nog de verhalen van oma over de talloze blaren op beide handen van het koffie-plukken. Over haar moeder zegt Alfun dat die eerlijk en oprecht goed voor hen allemaal en voor opa heeft gezorgd; ze baadde (waste) de oude man ook toen hij dat niet meer zelf kon. Moeder deed behalve het huishouden ook aan landbouw vlakbij huis. Zowel de moeder als de vader van Alfun hebben allebei een hoge leeftijd bereikt.

Urmila is 51, het vierde kind uit een gezin van 12. Ze woonden in het huis van de ouders van haar vader, ájá en áji. De moeder van Urmila kreeg ook nog 6 miskramen. Een kind overleed na de geboorte. Toen haar oudere zussen uitgehuwelijkt waren, nam zij de verantwoording voor het huishouden over; haar moeder deed aan landbouw achter op het perceel. Haar áji (oma) en vader namen de belangrijke beslissingen, onder andere dat Urmila na een paar klassen lagere school werd afgeschreven. Haar moeder of de kinderen hadden werkelijk niets in te brengen; de twee jongere zussen zijn wel naar de middelbare school geweest. Een zus van Urmila overleed bij de geboorte van haar kind. Zij leed aan haar hart. Het was haar afgeraden om zwanger te worden, maar zij wilde met alle geweld trouwen en kinderen krijgen. De baby van toen leert nu om voor hartpatiënten te zorgen.

Het gezin waarin Kriesna opgroeide, bestond uit moeder, stiefvader en 8 kinderen. Kriesna werd geboren op Kwatta, groeide op aan de Ephraimzegen, helemaal achterin. Toen haar moeder met haar naar haar stiefvader verhuisde was Kriesna 3 jaar. Over dat andere huis en wie ze achter liet heeft ze geen herinnering. Kriesna weet niet anders dan dat ze heel hard werkte en voor het eerst naar school ging op haar achtste. Door toedoen van iemand bij de Sociale dienst werd ze in de tweede klasse geplaatst en kreeg ze bijlessen. Haar moeder werkte buitenshuis in de huishouding. De stiefvader bracht amper geld binnen.

Als ik Wahieda vraag of ik haar levensverhaal mag opschrijven voor de volgende generaties zegt ze dat ze niet veel weet maar wel wil delen wat ze in huis heeft. Ze begint over haar náná ( vader van haar moeder) en pernáná ( de náná van haar moeder), allebei contractarbeiders (uit India) die na beëindiging van hun contract naar het district verhuisden. Haar náná en náni ( moeder van haar moeder) waren kleermakers, de kinderen mochten niets van ze afkijken. Ze werden uit de buurt van hun naaimachines gehouden totdat náni in het ziekenhuis belandde en kleding nodig had. Deze náni vroeg aan de moeder van Waheeda om voor haar te naaien.

“Hier woon ik, ik voel mij er de koning te rijk alhoewel ik niet weet of de majesteit het ook heerlijk heeft.” Met deze woorden word ik ontvangen door een 86-jarige Hindostaanse in Den Haag. Haar schoolnaam is Henna, de officiële naam is Johoragatoen; zij wordt Johora genoemd. “Ik ben moslim en ga regelmatig naar de moskee maar vind het niet nodig om te overdrijven. Zo loop ik niet alle dagen in een selwaar en jok ik als het nodig is.” Dit typeert Johora ten voeten uit. Johora is het 5e kind uit een gezin van zeven kinderen waarvan vijf meiden en twee jongens. Zij is geboren in een district waar geen straatje was of een fiets bestond. Haar oudste zus was niet enthousiast als het om activiteiten buitenshuis ging. Zij sprong in dat gat om ervan te profiteren.