In de maand april kwam ik in de lift bij het Hof een oudere man (in de 50) tegen die op een Indiër leek. We raakten in gesprek en hij vertelde mij dat hij van oorsprong uit India kwam, maar de Franse nationaliteit heeft. Hij werkt al sinds 1999 bij het Hof bij de afdeling statistieken. Het was leuk om te zien dat er nog een collega is met een Indiase achtergrond bij het Hof. Al lopend naar mijn kamer maakten we een lunchafspraak. Een week later hebben we een goede lunch gehad met een goed glas witte wijn erbij. We spraken afwisselend in drie talen: Engels, Frans en Hindi. Ik kreeg een boeiend verhaal te horen over zijn leven, zijn emigratie van India naar Frankrijk en hoe hij bij het Hof in Luxemburg is terecht gekomen. In de jaren 70 is hij vanuit India naar Frankrijk vertrokken. In Frankrijk heeft hij verder gestudeerd en is hij de Franse taal goed gaan spreken. Door zijn werkervaring in Frankrijk heeft hij in 1999 een plek bij het Hof kunnen krijgen. Hij vertelde mij dat de aanpassingen vanuit India naar Frankrijk soms moeizaam waren. Eind jaren 70 was het in Frankrijk lastig om aan rijst te komen, terwijl hij in Calcutta drie keer op een dag rijst at. Dat was enorm wennen. Inmiddels is dat geen probleem meer. Zelfs bij het Hof is er dagelijks wel een rijstmaaltijd beschikbaar. Deze collega woont net over de grens in Frankrijk. Met Luxemburg heeft hij weinig. Het is de plek waar hij werkt. Voor de rest staat Frankrijk centraal in zijn leven. Hij woont op het platteland in Frankrijk met zijn gezin. In de maand juni ga ik op bezoek naar zijn huis in Frankrijk.

Inmiddels ken ik veel mensen hier in Luxemburg. Maar dat zijn voornamelijk expats die uit het buitenland hier werken en wonen. Als expat kom je niet snel in contact met de autochtone Luxemburger. Ik heb wel goed contact met mijn Luxemburgse huisbazin en haar moeder. Dat levert leuke gesprekken op en zij geven goede tips over het reilen en zeilen in Luxemburg.
Een moment waarop ik wel goed contact kreeg met een aantal Luxemburgers waarop ik met een Zweedse rechter de Champions League voetbalwedstrijd Real Madrid-Juventus ben gaan bekijken in de stad. Een sfeervolle longebar met twee grote schermen. In de bar was een groepje Italianen en veel Luxemburgers. Een spannende wedstrijd waarbij we al snel met de Luxemburgers in contact kwamen en soms wel hilarische gesprekken mee hadden. Een leuke avond waarbij voetbal mensen in verbinding met elkaar brengt.

Wat verder opvalt in Luxemburg is het hoge aantal gemengde relaties. Dat ligt hier niet problematisch . De doorsnee-Luxemburger is zeer discreet. Een bekend credo is hier: ‘Als jij je niet met hem bemoeit, laat hij jou ook met rust’ . Je ziet verschillende nationaliteiten en culturen samengaan. Om een aantal voorbeelden te geven: een Nederlander met een Francaise, een Deense met een Egyptenaar, een Indiër met een Britse, een Nederlander met een Braziliaanse. De kinderen in deze gezinnen zijn van huis uit meertalig. Een enorm voordeel in een land waar drie talen gesproken worden. De officiële talen in Luxemburg zijn Luxemburgs, Frans en Duits. Groot nieuws in de Europese nieuwsbladen, maar hier in Luxemburg minder prominent in het nieuws, was dat premier Xavier Bettel van Luxemburg de eerste politieke leider in de EU is die in het huwelijk is getreden met iemand van hetzelfde geslacht. Bettel was er vroeg bij met zijn Belgische partner, want het homohuwelijk bestaat in Luxemburg pas sinds januari van dit jaar. In Luxemburg was het katholicisme lange tijd de kracht die het homohuwelijk tegenwerkte. Zijn aankondiging van zijn huwelijk veroorzaakte geen grote schok in het conservatieve Luxemburg. En dat heeft te maken met de discretie die hier heerst rond het privé en familieleven van mensen. Ook de wijze waarop met name expats hun relaties vormgeven, is heel verschillend. Soms gaat het hele gezin over naar Luxemburg en hebben beide partners werk in Luxemburg en kunnen de kinderen makkelijk naar school. Maar er zijn ook gezinnen waarbij degene die de partner volgt vanwege zijn of haar werk in Luxemburg, hier vaak in Luxemburg niet kan werken vanwege de talen die je moet beheersen en/of de eisen die worden gesteld bij de functies in Luxemburg. En dan kun je tegen bepaalde belemmeringen oplopen. Maar er zijn ook velen die hier werken en wonen in Luxemburg en waarbij de partner in het eigen land woont en werkt. Sommigen gaan (regelmatig) in de weekenden terug naar eigen land en dus naar hun gezin. Dat is te doen als je komt uit de omringende landen zoals Frankrijk, België, Duitsland en Nederland. Voor anderen is dat wekelijks niet te doen vanwege de grote afstand. En dan varieert de terugkeer naar huis van 1 keer per maand tot 1 keer per kwartaal of zelfs tot 1 keer per half jaar. In dat opzicht zijn de relatievormen en de wijze waarop daar invulling aan wordt gegeven vanwege het werk en de economische perspectieven anders dan in Nederland. Maar het is wel herkenbaar in India. In een stad als Delhi werken veel mannen uit de districten UP en Bihar en blijft het gezin achter in de districten. Als er vrije tijd is, dan keren de mannen weer terug naar het gezin.

Een mooi fenomeen hier bij het Hof is het werken met verschillende talen. Ik ben dagelijks werkzaam in drie talen: Frans (werktaal bij het Hof), Nederlands (spreektaal in het Nederlandse kabinet) en Engels (taal bij bepaalde opdrachten). De afgelopen maand heb ik een presentatie gegeven aan de Nederlandse afdeling van de vertaaldienst van het Hof over het onderwerp Le droit néerlandais des étrangers dans le contexte du droit pénal néerlandais et de la directive 2008/115. Hiermee hebben de vertalers en tolken een overzicht gekregen van de rechtspraak en regelgeving over hoe in Nederland vreemdelingen in aanraking komen met het strafrecht en de Europese Terugkeerrichtlijn. Tijdens de vragenronde werd mij weer duidelijk hoe bepaalde woorden in een andere taal een andere betekenis kunnen hebben. En dan is een goede vertaling van onze arresten in de 24 officiële talen zo essentieel. Het luistert allemaal heel nauw en het is precisie werk waarbij een enorme tijdsdruk op zit. Ik heb enorm veel respect voor het werk van deze vertalers en tolken.
Terugblikkend: weer een boeiende maand in Luxemburg waarbij ik mij goed thuis voel in dit land.