Op 5 juni vond het theaterstuk Unravel plaats in het kader van 145 jaar Hindostaanse Immigratie. Het was een bijzondere avond waarop gevoelige thema’s van het heden werden verbonden met vragen uit het verleden, beiden gebaseerd op Hindostaanse identiteit. Niet alleen de avond zelf was bijzonder, maar ook de aanloop ernaar toe. Het theaterstuk is namelijk volledig bedacht, ontwikkeld en uitgevoerd door Hindostaanse jongeren. Initiatiefnemers Nazrina Rodjan en Anysha Bharos hebben het idee bij het Sarnámihuis voorgelegd en Fazle Shairmahomed, Shalini Bholasing en Rubaina Bhikhie bij het proces betrokken. Het eindresultaat is een prachtig stuk dat werd gespeeld voor een uitverkochte zaal in Theater aan het Spui in Den Haag. In deze interview serie kijken de spelers en theatermakers terug op het proces en wat dit voor hen en hun relatie met de Hindostaanse gemeenschap heeft betekend. In dit interview blikt Fazle Shairmahomed terug, die de rol van Imraan vertolkte.

Kan jij jezelf kort voorstellen?
Kort is altijd lastig, maar laat me zeggen dat mijn grootste drijfveer toch wel de verbinding is die mensen kunnen maken. Op dit moment in mijn leven vier ik multiculturalisme meer dan ooit, en tegelijkertijd ben ik me bewuster van de pijnlijke koloniale geschiedenissen die ons bij elkaar hebben gebracht in, onder andere, Nederland. Ik maak rituelen voor dekolonisatie, en gebruik met name dans als middel om dat die rituelen zichtbaar te maken. Ik ben geboren en getogen in Den Haag, en trots op mijn wortel in de Transvaal en Schilderswijk, terwijl ik mij verbonden voel met zoveel verschillende werelden.

Je bent gevraagd om mee te doen aan Unravel, wat was de reden dat je aan dit stuk hebt meegedaan?
Anysha en Nazrina hebben mij gevraagd om mee te werken aan dit stuk, en ik ken deze twee getalenteerde en gepassioneerde dames via The Hang-Out 070, een LHBTQIAP+ organisatie in Den Haag. Ze spraken zo enthousiast en gedreven over het theaterstuk wat ze wilde maken, en dat werkte nogal aanstekelijk. Ik voelde ook dat het een mooie manier was om ze beter te leren kennen, maar ook om ze te steunen. Ik weet heel goed hoe het is om grote dromen te hebben, maar ook hoe moeilijk het is als je de mensen en geld niet hebt om het ook echt te kunnen doen. Anysha en Nazrina voelen een noodzaak om zichzelf te ontwikkelen als mens, en dan met name op artistiek en sociaal vlak, en dat sprak mij aan. In plaats van klagen over hoe er gebrek is aan acceptatie en begrip voor LHBTQIAP+ binnen Hindostaanse gemeenschap, vonden ze dat wij dat gesprek op een artistieke manier konden benaderen. En dat betekende voor mij dat ik ook uitgedaagd zou worden, omdat ik lange tijd al had geaccepteerd dat het binnen de gemeenschap en dan met name mijn familie er toch niet meer over viel te praten. Ik voelde dat ik veel van ze kon leren, omdat ze een strijd wilden voeren, die ik misschien al stiekem een beetje had opgegeven of in ieder geval allang niet meer als prioriteit zag. Toen al snel duidelijk werd dat ik de vader in het stuk mocht spelen met een dochter die uit de kast zou komen, werd de confrontatie wel heel echt. Je verplaatsten in een ander, en dan nota bene een vaderfiguur, nou dat was nog zo makkelijk nog niet, en nog steeds niet eigenlijk.

Wat vond je de grootste uitdaging in het maken van dit stuk?
Het spelen van een vader in dit stuk was dan eigenlijk ook de grootste uitdaging in het maken van dit stuk. Er was weinig tijd, vooral ook omdat we allemaal werken aan onze artistieke ontwikkeling naast dit stuk, en er toch beperkte middelen waren. De grootste confrontaties met het spelen van een vader kwamen dan ook nog in de laatste week van de repetitie naar boven. De emoties die er door je heen gaan, vooral omdat die nogal in conflict zijn met de emoties die ik voel naar mijn eigen vader, en hoe ik het uit de kast komen heb ervaren. De prachtige dames met wie ik dit stuk heb gespeeld, waren, en zijn nog steeds, een grote steun, omdat zij ook hun verhalen deelden, en gaandeweg hielp dat ook, om niet alleen aan mijn eigen vader te denken, maar ook aan die van Anysha, Nazrina, en Rubaina. Voor mijn gevoel heb ik nog steeds veel werk te doen, om de rol beter te kunnen spelen, maar ik vertrouw erop dat ik met de steun van deze dames er wel kom.

In jouw dagelijks leven ben je artiest, maar in een ander genre dan theater. Hoe was het voor jou om in een theater context te op te treden?
Als danser en maker van performance art, ben ik wel gewend op het podium te staan, en dat is dan eigenlijk ook het belangrijkst voor mij. Zodra je ‘on stage’ bent is er niks anders meer, en dan geef je jezelf volledig. In ieder geval zo ga ik eigenlijk altijd het podium op, maar het was toch stiekem wel een klein beetje heel erg anders voor dit theaterstuk. Ik denk dat dit vooral komt doordat we te maken hebben met een Hindostaans publiek, wat voor mij de eerste keer was om zo direct de gemeenschap aan te spreken. Veel trauma’s en pijn komen dan heel erg dichtbij, en al helemaal als je weet dat familie waarschijnlijk ook in het publiek zit.

Unravel maakte deel uit van 145 jaar Hindostaanse Immigratie. In hoeverre heeft deelname en bijdrage aan dit stuk jou bewuster gemaakt van jouw eigen Hindostaanse identiteit en geschiedenis?
Het is alweer inmiddels 12 jaar geleden dat ik steeds meer afstand begon te nemen van de Hindostaanse gemeenschap, wat vooral ook te maken had met gebrek aan acceptatie en begrip, maar ook omdat ik de gemeenschap als verstikkend ervoer. De wereld was zo groot, en toch kreeg ik binnen de gemeenschap het gevoel alsof er niks anders was dan dat. In de afgelopen vier jaar ben ik voor eerst weer op zoek gegaan naar mijn Hindostaanse identiteit, en dit deed ik vooral door boeken te lezen, en mij te verdiepen in de koloniale geschiedenis. Ik kan werkelijk zeggen dat ik pas door dit stuk weer in contact kom met de Hindostaanse gemeenschap, en ook leer dat ik een andere relatie kan hebben met de gemeenschap. Ik ben nogal van de zelfbescherming, en ben met mijn artistieke ontwikkeling dat ook terechtgekomen in omgevingen waarin ik mij niet alleen geaccepteerd voel, maar waarin wij voortdurend bezig zijn met het creëren van nieuwe werelden. Het klinkt dan misschien een beetje neerbuigend, maar ik hield me lange tijd dan ook helemaal niet bezig met vragen die ik zelf als zo kwetsend en basaal ervaar. Ik had helemaal geen zin om basis dingen uit te gaan leggen over mijn seksuele identiteit, die ik zelf al op zo’n eenzame en moeilijke manier heb moeten leren accepteren. Door terecht te komen in dit theaterstuk merkte ik dat we toch ook nieuwe werelden kunnen creëren binnen de Hindostaanse gemeenschap. Ik kan dus zeggen dat mijn vertrouwen en hoop in dat opzicht gegroeid is. En dat ik zo’n persoonlijk verhaal, op een artistieke manier kon delen op een dag die zo ontzettend belangrijk is in de Hindoestaanse geschiedenis, was dan ook erg krachtig. Het voelt een beetje als een cirkeltje die rond is, van waar uit ook nog blijkt dat er nog steeds veel werk te doen is, maar ook dat er veel kracht schuilt gaat in de gemeenschap.

De première van Unravel vond plaats in een uitverkochte zaal in Theater aan het Spui. Hoe heb jij deze avond beleefd?
De avond was erg mooi, en spannend. Het ging allemaal erg snel, en voor we het wisten was de avond om. Ik heb veel vrienden en familie gezien, en veel mooie complimenten gekregen.

Heb je nog laatste opmerkingen die je wilt delen met de lezers van het Sarnámihuis?
Ik waardeer erg de positieve reacties, en toch ook de hoopgevende woorden van enkele mensen uit het publiek als het gaat om acceptatie van LHBTQIAP+. Ik wil graag samen met de gemeenschap een verhaal kunnen vertellen waarin onze kracht, strijdvaardigheid, en wil om te overleven naar voren kunnen komen. Dit zien we terug in de geschiedenis van onze voorouders die hebben gevochten onder Brits-Indië, en de voorouders die terecht zijn gekomen in de diaspora onder Brits en Nederlands koloniaal bewind. Zij allen hebben zoveel opofferingen gemaakt, veel achter moeten laten, nieuwe dingen moeten leren, en met vele anderen mensen moeten leren omgaan. Tijden veranderen, en er staan ons nog meer veranderingen te wachten. Ik hoop dat we als gemeenschap kunnen laten zien dat we ook mee kunnen veranderen met de tijd, en in dit geval ook begrip kunnen tonen voor de ontwikkelingen binnen de LHBTQIAP+ gemeenschap. De acceptatie is een, maar kennis vergaren over je medemens blijft een oneindige taak voor ons allemaal.