Op 5 juni vond het theaterstuk Unravel plaats in het kader van 145 jaar Hindostaanse Immigratie. Het was een bijzondere avond waarop gevoelige thema’s van het heden werden verbonden met vragen uit het verleden, beiden gebaseerd op Hindostaanse identiteit. Niet alleen de avond zelf was bijzonder, maar ook de aanloop ernaar toe. Het theaterstuk is namelijk volledig bedacht, ontwikkeld en uitgevoerd door Hindostaanse jongeren. Initiatiefnemers Nazrina Rodjan en Anysha Bharos hebben het idee bij het Sarnámihuis voorgelegd en Fazle Shairmahomed, Shalini Bholasing en Rubaina Bhikhie bij het proces betrokken. Het eindresultaat is een prachtig stuk dat werd gespeeld voor een uitverkochte zaal in Theater aan het Spui in Den Haag. In deze interview serie kijken de spelers en theatermakers terug op het proces en wat dit voor hen en hun relatie met de Hindostaanse gemeenschap heeft betekend. In dit interview blikt schrijver en regisseur Nazrina Rodjan terug.

Kan jij jezelf kort voorstellen?

Ik ben Nazrina Rodjan, 28 jaar en Rotterdam-Zuid is mijn thuis. Ik ben een illustrator, kunstenaar en storyteller. Na het mbo heb ik Illustratie gestudeerd aan de kunstacademie in Breda en meteen na mijn afstuderen in 2016 ben ik begonnen met mijn illustratie & ontwerpbureau ‘Hidden Lion Studio’. Verhalen vertellen door het maken van beeld is mijn passie en mijn beroep is het maken van de brug die vaak nodig is tussen woorden en publiek. Door te tekenen zette ik vroeger alles wat er in mijn hoofd gebeurde op papier, en omdat ik het altijd al lastig vond om aan anderen duidelijk te maken wat er in me omging was dit soms ook mijn manier om mijn gedachtes te delen. Als ik mijn kunst laat zien laat ik een deel van mij zien die ik niet tot uitdrukking kan brengen in woorden. Het mooiste vind ik dan altijd wanneer mensen, die soms totaal van mij verschillen, een stukje van zichzelf herkennen in mijn werk.

Jij hebt gereageerd op de oproep van het Sarnámihuis om met een idee te komen voor het invullen van 145 jaar Hindostaanse Immigratie. Hoe ben je op het concept van Unravel gekomen?

Anysha en ik zijn op het concept van Unravel gekomen doordat we nadachten over wat wij als bezoekers graag zouden willen zien. Vaak beginnen mijn plannen voor projecten met het idee dat ik iets mis. Zie ik de verhalen van Hindostanen niet terug in de media dan maak ik comics met Hindostanen in de hoofdrol. Zie ik niet genoeg erkenning voor queer mensen van kleur dan maak ik een boek vol met portretten van inspirerende queer mensen van kleur. En als de huidige Hindostaanse immigratievieringen niet passen bij mijn belevingswereld en manier van herdenken dan kom ik met een alternatief plan. Ik ben Sarnamihuis ook dankbaar dat ze ons de kans gaven om het echt uit te voeren.

Unravel is ontstaan vanuit de behoefte om mijn verhaal te vertellen aan een gemeenschap waarin ik eigenlijk niet weet of ik thuis hoor, want wanneer ik Hindostaanse mensen aankijk zie ik familie maar voelt het tegelijkertijd ook alsof ik onzichtbaar ben.

Unravel is mijn manier geweest om (letterlijk en figuurlijk) de regie in handen te nemen zodat ik mijn eigen versie van Hindostaanse identiteit zichtbaar kon maken. En hopelijk hebben we daarbij ook andere Hindostaanse jongeren geïnspireerd en het gevoel gegeven dat er genoeg ruimte is voor hun verhalen.

Jullie hebben zelf Fazle, Shalini en Rubaina erbij betrokken. Wat maakte dat jullie hen specifiek hebben benaderd?

We hebben inderdaad heel bewust gekozen voor deze cast. Fazle had een grote indruk op me achtergelaten nadat we hem voor het eerst ontmoetten. Hij leek een paar stappen verder te zijn qua bewustzijn over zijn identiteit en ik kon me herkennen in ideeën die hij had over Hindostaans zijn en opgroeien in Nederland. Anysha en ik wisten eigenlijk meteen nadat ons plan gekozen werd dat we heel graag samen wilden werken met Fazle. Hij is ook vanaf het begin betrokken geweest bij het verhaal.

Shalini was de tweede die we benaderden. Toen we het concept aan het uitwerken waren ontstond er een personage waarbij we meteen dachten aan Shalini. Shalini kwam op mij over als iemand die niet bang is voor wat anderen vinden en ze zegt wat ze denkt. In onze eerste concepten waren dit ook belangrijke kenmerken van Asha, de moeder in het stuk. We hebben aan de hand van Shalini’s interpretatie van Asha dit personage steeds meer diepgang kunnen geven.

We besloten daarna ook dat Anysha’s partner in het stuk een gezicht moest hebben. Rubaina kenden we van The Hang-Out 070 en werd onze laatste castmember. We wilden iemand die qua uiterlijk en persoonlijkheid contrasteerde met Anysha. In eerste instantie had Rubaina’s karakter meer een ondersteunende rol, maar toen we met haar het script doornamen kwamen we samen op steeds meer ideeën en kreeg haar karakter, Devi, de ruimte om ook haar verhaal naar voren te brengen, wat het stuk uiteindelijk veel krachtiger heeft gemaakt.

Wat vond jij de grootste uitdaging in het maken van dit stuk?

Unravel is voor een deel autobiografisch. In grote lijnen is het ook het verhaal van mij en mijn ouders, en omdat het zo persoonlijk was en omdat dat verhaal voor mij zoveel waarde heeft voelde ik een bepaalde druk om het in het stuk zo perfect mogelijk neer te zetten. Mijn ouders hebben hun eigen verhaal nog nooit ergens teruggezien en ze zouden misschien wel in het publiek zitten die avond dus ik wilde het voor hun goed doen. Dus de grootste uitdaging was voor mij om toch die gedachte een beetje los te laten. Het verhaal zou, met invloeden van de hele cast, zijn eigen weg vinden.

Je hebt voor het eerst theaterervaring opgedaan als regisseur en schrijver. Welke inzichten en vaardigheden heb je hierdoor opgedaan?

Ik was dus regisseur en een van de schrijvers. Tijdens het maken van dit stuk heb ik veel geleerd over storytelling op het podium. Als ik een verhaal heb wil ik dit kunnen vertellen op een manier dat er het beste bij past, en nu heb ik dus een beter beeld van wat er allemaal bij komt kijken als je een verhaal wil vertellen in de vorm van een theaterstuk.
Een andere vaardigheid die ik heb geoefend is regisseren. Ik vind het lastig om mensen te vertellen wat ze moeten doen dus het was een uitdaging, maar de informele omgang met elkaar hielp me met het duidelijk maken van mijn ideeën bij bepaalde scènes. Het meeste plezier had ik bij het schrijven, en om al die dialogen dan tot leven te zien komen door het acteerwerk van de cast was geweldig.

Unravel maakte deel uit van 145 jaar Hindostaanse Immigratie. In hoeverre heeft deelname en bijdrage aan dit stuk jou bewuster gemaakt van jouw eigen Hindostaanse identiteit en geschiedenis?

Vóór dit project was ik al bewust bezig met mijn geschiedenis en identiteit. Ik vond het vreemd dat ik nergens in Nederlandse musea iets terugzag over mijn voorouders. Ik dacht: Ik ben ook Nederlands en als mijn andere Nederlandse leeftijdgenoten het verhaal van hun voorouders overal terugzien in musea dan moet dat ook met die van mij. En daarom maakte ik voor mijn eindexamen zelf een kunstwerk dat dat verhaal in beeld zette. Voor mijn research hiervoor heb ik alle boeken gelezen die ik er toen over kon vinden. Eindelijk las ik verhalen die gaten opvulden in mijn tijdlijn terwijl ik me nooit eerder had beseft dat die gaten er waren. Unravel heeft me laten nadenken over hoe we als gemeenschap bewustzijn kunnen creëren bij elkaar over onze identiteit en geschiedenis. Ik was en ben nog steeds op zoek naar mijn plaats binnen de Hindostaanse gemeenschap als queer persoon, maar tijdens het maken van dit stuk besefte ik me dat als er geen plaats is ik ook mijn plaats zelf kan creëren.

De première van Unravel vondt plaats in een uitverkochte zaal in Theater aan het Spui. Hoe heb je deze avond beleefd?

Het was GEWELDIG. Ik zat bij de techniek achter het publiek en kon voelen hoe betrokken ze waren bij het verhaal. Het voelde als een droom die uitkwam, omdat ik jaren terug al met Anysha had afgesproken dat we ooit een theaterstuk zouden maken met Anysha in een van de hoofdrollen en dit was het moment waarop het dan echt gebeurde. Niet alleen dat, we kregen hiermee ook nog eens de mogelijkheid om onze persoonlijke verhalen te vertellen en dat aan een Hindostaans publiek. Ik had me geen beter publiek kunnen wensen voor onze eerste poging.

Heb je nog laatste opmerkingen die je wilt delen met de lezers van het Sarnámihuis?

Ik wil jullie bedanken voor het lezen van dit interview en voor iedereen die erbij was, dankjewel voor de energie die jullie brachten in de zaal. Ik vond het project superleuk om aan te werken en hoop dat het andere jongeren geïnspireerd heeft om ook hun verhalen te vertellen op een manier dat het beste bij hen past.