Column Jaswina – Aflevering 4: De verdwenen clown

Het is opvallend dat het aantal kinderfilms in Bollywood zeer gering is. Toch komen kinderen regelmatig in Bollywoodfilms voor. Meest bekend is dat de hoofdpersonage vanaf zijn kindertijd wordt geïntroduceerd, in bijvoorbeeld flashbacks of een chronologische sequentie en tot zijn volwassenheid wordt gevolgd. Daarbij is het opvallend dat de kinderen niet in hun kinderlijkheid worden neergezet maar als kleine volwassenen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de bekende film Hum (1991) waarin de hoofdpersonage als kind heel hard moest werken en honger leed, wat de kijker ziet door middel van flashbacks. Deze flitsen moeten duidelijk maken waarom de hoofdpersonage als volwassen man bepaalde keuzes maakt . Of denk aan de legendarische film Karan Arjun (1995) waarin je in een korte tijd twee broers groot ziet worden . Je ziet de liefde en de sterke band tussen de twee broers en de liefde voor hun moeder die als een rode draad door de hele film loopt. De rol van kinderen in de films is vooral bedoeld om het karakter van de hoofdpersonage te verduidelijken aan het publiek en om begrip en medeleven te vergroten.

Baadshah1Toch miste ik als kind de kinderfilmgenre niet. En dat was heel goed mogelijk omdat er in de oude films altijd wel een komiek aanwezig was. De echte Charlie Chaplin-achtige komiek. Er zullen zich vast nog mensen zijn die zich Johnny Walker, Charlie en Tun Tun herinneren in de films van de jaren vijftig en zestig of latere jaren. De komiek had vaak eigen scènes in de films, hij zat vol grapjes, er overkwamen hem humoristische ongelukjes, en hij veroorzaakte lachwekkende situaties. Bij de grappige scènes van de komiek was er vaak geen taal nodig om de humor te begrijpen. Opmerkelijk is dat de komieken veel lelijker waren dan de held of heldin. Ze waren of te kort, of te mager, of te dik, of te donker en waren ondergeschikt in termen van schoonheid. Ze waren minder ontwikkeld maar meestal zeer goedaardig. Met zulke clowns in de films waren de bollywoodfilms niet alleen voor volwassenen een happening, maar ook voor kinderen.

In latere films veranderde de komiek in het hulpje van de held. Hij was minder komisch, maar nog steeds de mindere van de held of heldin. Wanneer de held in nood was dan was daar altijd nog de “komiek” die hem te hulp schoot. De komiek was niet meer alleen grappig, hij kon ook sterk zijn! In de jaren negentig zag je dat Shahrukh Khan (de held) een soort Batman- en Robinachtige relatie in de films had met Johnny Lever (de komiek). Koyla (1997), Yes Boss (1997), Baadshah (1999), Phir bhi dil hai Hindustani (2000) zijn hier maar een paar voorbeelden van waarin zij op die manier samen te zien zijn. Dit samenspel leverde vaak humoristische situaties op. Tegelijkertijd zorgde de interactie tussen de held en de komiek ervoor dat de held grappiger werd . De humor van de komiek bracht uiteindelijk een humoristische held voort. Nu zijn we dit gewend in Bollywood films, maar deze ontwikkeling heeft een lange weg gekend. De tragiek ervan is dat de clown is verdwenen.

De humor van de humoristische held is anders dan de humor van de komiek. Terwijl de humor van de komiek los van het verhaal kon voorkomen, is de humor van de held vaak verweven met het verhaal. Een voorbeeld hiervan is terug te zien in de recent uitgebrachte film Dil Dhadakne Do (2015), waarin één van de hoofdpersonages tijdens een cruise met zijn familie door toedoen van zijn ouders ongewild verstrikt raakt in een gearrangeerd huwelijk. En dat terwijl hij zelf tijdens deze reis zijn hart verliest aan een showdanseres op het schip. Deze situatie zorgt voor een aantal grappige scènes in de film. Maar ze zijn te complex voor kleine kinderen om te volgen.

Een vertaalde Hollywood kinderfilm weet kinderen vaker wel te boeien, in tegenstelling tot één van de weinige Bollywood kinderfilms. De Bollywood kinderfilm duurt toch nog net iets te lang, de verhaallijn vereist kennis van een andere wereld en is vaak complex. Het ontbreekt Bollywood aan eenvoudige films voor kinderen. Daar waar de clown ervoor zorgde dat kinderen een plaats hadden in de Bollywood wereld, is zijn verdwijning niet opgevolgd door goede kinderfilms. Kinderen krijgen daardoor pas een relatie met Bollywood op latere leeftijd. Dat is een groot gemis. Je hoeft geen kind te zijn om dat te constateren.