Diversiteit is een ding. De samenleving wordt steeds diverser, dus ook de behoeften van de consument. Hashtags als #oscarssowhite, waarmee kijkers kritiek uitten op de overwegend witte Oscarnominaties van de afgelopen jaren, herinneren de filmindustrie eraan dat ze er iets mee moet, of ze nou wil of niet. Een veelgehoord argument is dat kleur niet verkoopt. Het zou het mainstream publiek vervreemden. Maar wat hiermee over het hoofd wordt gezien, is dat het mainstream publiek inmiddels een gekleurd publiek is. En dat publiek wil zich herkennen in de verhalen, figuren en belevingswereld van personages op het witte scherm. Maar niet alleen het publiek, ook mensen van kleur die zich als professional bewegen in de filmwereld hebben de behoefte verhalen uit hun cultuur en geschiedenis te vertellen aan een mainstream publiek. In een westerse samenleving waarin eurocentrisme hoogtij viert kan dat lastig zijn.

Neem het verhaal van Sanjay Patel, die al 20 jaar lang werkte voor Pixar als animator en heeft bijgedragen aan film hits zoals Toy Story 2, The Incredibles en Monsters Inc. In een interview met de Wall Street Journal vertelt hij: “Ik heb 12 jaar naast mijn vader gezeten, elke dag, twee keer per dag. Elke ochtend bad mijn vader voor zijn altaar en ik voor mijn altaar, de televisie en de superhelden van de tekenfilms.” Deze herinnering bood de inspiratie voor zijn korte film “Sanjay’s Superteam”, waarin zijn jongere tekenfilmversie de Hindoe goden Durga, Vishnu en Hanuman als superhelden inbeeldt.

De film is niet alleen een mooie weergave van de Hindoecultuur, het laat ook de uitdaging zien van een generatie die opgroeit in de Indiase diaspora. Als kind van Indiase immigranten die zijn jeugd doorbracht in Californië, worstelde hij met zijn identiteit en zelfvertrouwen. “Net als veel andere kinderen van immigranten, wilde ik er gewoon bij horen. Ik wilde af van mijn rare naam en de rare tradities van mijn ouders met hun andere achtergrond. Ik schaamde me om anders te zijn.” Die worsteling komt terug in de korte film. De kleine jongen is gefascineerd door de witte superhelden op het televisiescherm en toont geen interesse in het gebedstafereel van zijn vader. Als zijn vader hem dwingt deel te nemen aan het gebed doet hij met tegenzin mee. Het lijkt symbolisch voor de afstand die hij in zijn jeugd heeft genomen van de cultuur van zijn ouders en de wens om zich te conformeren naar de standaard van wit Amerika.

Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. De culturele rijkdom die Sanjay in zijn familielijn heeft barst los in een fantasiegevecht tussen een demon en Durga, Vishnu en Hanuman. Deze keer lijken de superhelden op hem en zijn ouders en zetten ze wapens in die verbonden zijn aan hun spirituele waarden. Het is een genot om de beelden die bij velen thuis in de kast staan tot leven te zien komen in een vorm die een jongere generatie empowert en inspireert. Ook hier lijkt de korte film metaforisch te zijn voor het bewustzijnsproces van de maker, waarbij desinteresse en schaamte plaats maakt voor bewondering en trots. Hij vertelt erover: “Het duurde erg lang om mezelf en mijn identiteit te vinden als artiest. En het duurde nog langer om de kunst en inspiratie te vinden vanuit mijn ouders cultuur. Toen ik dat eenmaal deed viel alles op z’n plek. Dat hielp me ook beter te begrijpen wie mijn ouders zijn. Daardoor werd ik ook enorm trots op de schoonheid van de cultuur en waar mijn ouders vandaan komen. Het maakte me op de een of andere manier compleet.”

Ik denk dat dit een proces is waar ook veel Hindostaanse jongeren mee worstelen. Het besef van de rijkdom en meerwaarde van de Hindostaanse cultuur en geschiedenis is er, maar in een samenleving die de westerse kaders als norm en maatstaf gebruikt is het lastig hier een plek voor te vinden. Ruimte voor het uitdrukken van identiteit wordt niet altijd geboden. En als daar wel ruimte voor is, hebben Hindostanen niet altijd het zelfvertrouwen om daar proactief gebruik van te maken. Het verhaal van Sanjay Patel laat echter zien wat we missen als we hier niet bewuster mee omgaan. “Sanjay’s Superteam” werd in 2016 genomineerd voor de Oscars voor Beste korte animatiefilm.

Bron: ‘Sanjay’s Super Team’: The Backstory, https://youtu.be/b5ZSfGBnjSk