Column Sebieren Hassenmahomed – Aflevering 15: Seroodjnie: “Mag ik het zusje van mijn echtgenote claimen?”

Seroodjnie is een vrouw van bijna vijftig, actief op de arbeidsmarkt en al het grootste deel van haar leven getrouwd met Bisoen, de man die ze ten huwelijk vroeg toen ze amper 16 was. Zij is de jongste uit een gezin van zes, dat is moeder, vader en vier kinderen. De ouders van moeders kant, Nanie en Nana woonden in een heel ander distrikt. Seroodjnie kwam daar amper omdat ze bij hen niet op haar gemak was; daarom kan ze ook niets over hen vertellen. Ze bleef liever achter bij haar oudere broers en bhaudjies (=schoonzussen), die kinderen van haar leeftijd hadden met wie ze het gezellig had. Haar ouders gingen meestal zonder haar op bezoek en om te logeren. “Mijn broers en bhaudjie’s hebben altijd goed voor mij gezorgd. Bij hen heb ik mijn vader of moeder nooit gemist, het voelde alsof ik hun kind was”. Van haar leven op Leidingen en de lagere school in Suriname heeft ze alleen maar leuke herinneringen.

Sebieren HassenmahomedToen ze negen was ging de hele familie naar Nederland. Na zeven jaar gaven haar ouders en een broer er de brui aan. Seroodjnie stond voor een dilemma. Zij had in Suriname niets meer te zoeken. Haar vriendinnen en vooral haar lief zaten hier. Haar vader was stellig: “Ik laat mijn dochter niet achter bij geen enkele familie, zeker niet bij haar zus en zwager”. Deze woonden vlakbij en werd als optie gezien door Seroodjnie. Maar de jonge dame kon kiezen tussen trouwen of mee naar Suriname. “Mooi”, zei ze en stapte naar Bisoen die ze net een paar maanden van school kende. Met een korte, krachtige en heldere vraag stapte ze op hem af en vroeg: “Gaan we trouwen?”. “Ja” zei hij iets korter maar o zo zelfverzekerd omdat ook hij verliefd was op haar.
Ze zegt: “Ik trouwde nog voor ik een eitje kon bakken.” Direct na de afronding van de middelbare school had haar vader haar ingeschreven voor de opleiding tot laborant en alles betaald.

Bisoen ging na afronding van de middelbare school in dat zelfde jaar als Seroodjnie in militaire dienst. Hij was opgevoed door zijn Nanie, bij wie hij nog inwoonde met zijn biologische moeder Savitrie. Dus trok ook Seroodjnie na het huwelijk in bij dit gezin van bijna twintig personen waar Nanie de regie voerde. Bisoen zag ze in de weekeinden en de schoonmoeder Savitrie zag ze na haar werk, bij het eten, slapen gaan en vertrekken voor twee dagelijkse banen. Verder bemoeide de moeder van Bisoen, Savitrie, zich nergens mee. Het nieuwe gezin bestond dus uit eenentwintig personen: Nanie, haar kinderen, Seroodjnie en Bisoen.

Seroodjnie vertelt het levensverhaal van haar schoonmoeder Savitrie: “Deze was de zogenaamde tweede vrouw van haar zwager. De zwager, gehuwd met de oudere zus van Savitrie, ging uit van het motto: “Saalie aadha ghar waalie” hetgeen letterlijk kan inhouden dat een getrouwde man, de jongere zus van zijn echtgenote, zijn zwageres, als huisgenote mag beschouwen. Dus verkrachtte hij Savitrie toen ze nog geen zeventien was in Suriname. Hij dreigde dat hij haar zus met alle kinderen zou verstoten als zij niet deed wat hij wilde. Bij zijn getrouwde vrouw, de oudere zus van Savitrie deed hij hetzelfde zodra die de mond open deed over zijn afschuwelijke gedrag met betrekking tot haar jongere zus Savitrie. Deze tante heeft naar mijn weten ook nooit maar dan ook nooit iets gezegd over wat er wel of niet aan de hand was tussen de twee. Mijn biologische schoonvader waande zich misschien oppermachtig vanwege zijn goede baan en de hoge kaste waarvan hij lid was. Zijn schoonfamilie, de ouders van Savitrie keken tegen hem op was de indruk die ik kreeg. Ze stelden zich volgens mij te afhankelijk van hem op vanwege het in stand houden van het huwelijk met hun dochter. Hij hield namelijk meer vrouwen op na die hij versierde in ruil voor gunsten. Het toppunt van zijn machtsmisbruik was toen er op een gegeven moment een aanzoek kwam voor Savitrie. Hij was er toen als de kippen bij om dat met succes te saboteren.”

Een andere interpretatie van “Saalie aadha ghar waalie” kan ook zijn, de zwageres is zodanig bekend met het huishouden van haar Zwager en Zus dat ze alles deelt behalve het bed. Ik ken van thuis “Maai meri, mausie djieji” volgens mij komt het er op neer dat de tante van moederskant in springt na het verlies van een moeder.

“Toen Savitrie op ongeveer zeventien jarige leeftijd in verwachting raakte van dat sexuele misbruik door haar zwager, moest dat geheim blijven van de familie. Immers haar vader had een naam hoog te houden in de gemeenschap.” Een zwangere, ongehuwde dochter werd/wordt negatief gewaardeerd zoals vaker in verschillende culturen op ons aardbol, volgens mij. Lees: ongehuwde vaders bestaan niet, hoeven zich ook nooit ergens voor te schamen, aan hen wordt de verantwoording voor de eer van een famile ook niet opgehangen.” Bij de geboorte van Bisoen heette het dat haar oudere getrouwde zus weer bevallen was van een zoon. Bisoen hechtte zich aan zijn Nanie, niet aan zijn moeder Savitrie, hij wist niet anders dan, dat Nanie zijn steun en toeverlaat was. Aan zijn moeder of mausie, de opgedrongen moeder, is hij niet gewend, omgekeerd kon moeder Savitrie hem ook niet koesteren, omdat ze gedwongen werd om te ontkennen dat ze een kind ter wereld had gebracht. Alsof deze dwang niet harteloos, misdadig en schandalig genoeg was, kreeg ze nog het verwijt van de bloedeigen familie zoals de broers van haar moeder en vader, dat ze het laffe misbruik door haar zwager had laten gebeuren. Ze maakte haar fatsoenlijk getrouwde zus ongelukkig, werd er door de familie tegen haar geroepen. Het werd haar letterlijk kwalijk genomen, ze werd door de Ooms op afstand gehouden. Noem het gerust sociaal emotioneel verbannen, waardoor zij zich ook schuldig is gaan voelen, met het gevolg dat ze op haar kind heeft afgereageerd. Ze heeft hem soms gemept.
Ik zag mijn schoonmoeder,Savitrie, meer dan normaal voor de kinderen van haar zus en zwager zorgen, ze maakte bijvoorbeeld handen vol geld uit Nederland over voor hen. Savitrie behield dezelfde afstand die ze tot haar zoon, Bisoen, had ook ten opzichte van mij, haar als kersverse piepjonge schoondochter. Ik had een moederfiguur goed kunnen gebruiken.

De moeder van Savitrie, Nanie van Bisoen, voerde in dit huishouden constant de regie in overleg met haar zonen, de broers van Savitrie, ook met betrekking tot de handel en wandel van Seroodjnie. Ik mocht de geplande opleiding tot Laborant geen dag volgen, mijn lange broeken en mini’s maakten plaats voor lange rokken. Ook de vriendinnen bleven weg omdat ik van Nanie niet weg mocht, ik had niet eens geld. Mijn echtgenoot was geen type om tegen zijn Nanie of Ooms in te gaan over de beperkingen waaronder zijn vrouw leed. Hij wist misschien ook niet beter of hij dacht net als ik dat de grote mensen goed bezig waren. Bisoen was niet anders gewend dan dat Nanie en Ooms altijd alles bepaald hadden over zijn moeder en hem.
Na een bezorgd telefoontje van mijn Bhaudjie of een opmerking van mijn zus die regelmatig over de vloer kwam, besprak ik soms een situatie met mijn man Bisoen. Ik stelde ook voor om apart te gaan wonen, zonder succes. Misschien waren de weekenden ook te kort en te druk met familie voor het bedenken en uitwerken van oplossingen.

Ondertussen verstreken drie jaren en was ik gedegradeerd tot het sloofje van de hele schoonfamilie. Na het huishouden van Nanie ging ik ook bij de anderen helpen. In die tijd haalden veel hindostanen de melk, kippen en doksen rechtsstreeks van de boer. Ik maakte per keer twintig stuks gevogelte schoon en kapte die in stukken om ze in zakjes te verdelen voor iedereen. Ook speelde ik hele dagen voor kok. Samen met Nanie stond ik in de keuken om het eten klaar te maken voor de grote familie. Niemand hielp met de vaat of bracht iets leuks mee voor mij. Ik dacht dat al hetgeen mij overkwam, bij het huwelijk in die familie hoorde.Ik was te jong om iets anders van de situatie te vinden dan dat het zo hoorde en dat ik het als inwonende schoondochter te accepteren had. Op een gegeven moment was de maat vol voor mijn zus . Deze nam mij op een dag mee voor een baan buitenshuis. Ze kon het niet meer aanzien dat ik, goed opgevoed en fatsoenlijk opgeleid een Assepoester- leven leidde en ook nog eeuwig zonder geld zat.

Op mijn werk kon ik vrijwel direct een opleiding volgen, daarna volgden er meer, mijn carriere liep als een trein. Ook ging ik soms voor een workshop of een vergadering van huis. Nanie stookte haar zonen ondertussen tegen mij op omtrent deze activiteiten. De zonen op hun beurt spraken mijn man Bisoen aan, die het nog steeds niet durfde opnemen voor mij. Hij kreeg nota bene het verwijt van hen dat hij een bangerik was. De schoonmoeder Savitrie had zich nooit ergens mee bemoeid, hield zich ook nu afzijdig. Maar ik werd zoetjes aan ook assertiever, ik zag ook in waarom mijn lieve, zachte man was zoals hij was!. Hij is een ongewenst en ontkend kind dat ook nog de liefde en warmte van zijn lijfelijk aanwezige, monddood gemaakte moeder heeft moeten ontberen. Ik vergeleek het gedrag van moeder Savitrie en haar weinig spraakzame zoon Bisoen om de volgende conclusie te trekken: Moeder en kind hebben zich niet als zelfstandige personen kunnen en mogen ontwikkelen. Aan wie had hij zich als jongetje moeten spiegelen,hij had nergens een warme plek niet bij de biologische vader en gezin maar ook niet bij de biologische moeder en haar broers, die afstandelijk waren. Mijn man was ook nog op een verwijtende toon aangepraat dat hij onzeker was.

Als ik vraag of hij een tweederangs lid van het gezin van Nanie was, zegt Seroodjnie: “Hij is ontkend, dat was zo sinds de conceptie!”. Om te benadrukken wat ze met ontkennen bedoelt, voegt ze toe: “De aanstaande moeder verborg haar buik . Het verbergen hield in dat er niemand was!”. Verder zegt ze: “Ik lijd ook onder dat nergens thuis horen in de familie van mijn man. Vooral bij traditionele gebeurtenissen gebaseerd op cultuur en geloof, vallen we buiten de boot. Ik stimuleer mijn man wel om contact met de familie te maken omdat zij hem wel als volwaardig lid erkennen. Maar hij heeft met geen van ze een warme band zoals ik dat in mijn familie heb. Ik ga wel leuk met zijn biologische familie om zoals ik dat in de eigen familie doe. Omdat ik weet hoe prettig dat is”.

Toen Bisoen en ik ons eerste kind kregen, hadden we een mooi plan klaar, te weten; ik zou part time gaan werken op tijden die mijn man thuis zou zijn. Maar als donderslag bij heldere hemel kwam mijn schoonmoeder Savitrie, met een eigen plan namelijk: “ik ga voor de baby zorgen!”. Om een aanloop te nemen voor het stoppen met werken, meldde ze zich op mijn eerste werkdag afwezig. Ook voor de volgende kinderen heeft ze full time met dezelfde enthousiasme gezorgd. Deze kersverse Adjie heeft bij haar kleinkinderen kunnen en mogen inhalen hetgeen ze heeft gemist bij haar eigen kind. De kleinkinderen hebben nu een Adjie(=Oma) om jaloers op te worden, ze zijn ook heel trots op haar. Eindelijk kan ze net als iedereen pronken met haar familie. Zij is trots op de kinderen zoals ouders dat vaak zijn op hun eigen kroost, dit merk ik ook aan de verhalen die ze in kleuren en geuren vertelt aan anderen. Omgekeerd ben ook ik trots op haar die momenteel een zelfstandig en vrij bestaan leidt, ze gaat en staat waar ze wil. Met de biologische vader van haar kind, de zwager, heeft Savitrie niets, ook niet na het overlijden van haar zus. Ik ben ook trots op haar omdat ze de oversteek van Suriname naar Nederland op eigen houtje heeft gemaakt, nadat vriendinnen uit Nederland haar hadden gewezen op haar minder prettige positie in de familie. Savitrie heeft toen ook nog zelfstandig dat huis gekocht met de bedoeling om er haar familie op te vangen”.

Seroodjnie, zich bewust van de positie van de Sarnamihuis leeswereld, vraagt aan een ieder aandacht voor het volgende:
“Stimuleer elkaar om ten alle tijde eerst de opleiding af te maken en pas daarna grote beslissingen te nemen, omdat de regie voor het eigen leven soms uit je handen kan glippen”.

Het motto “Saalie aadha gher waalie” vind ik denigrerend, onbehoorlijk, topbrutaal en vrouw vernederend tot in het diepste van haar ziel. Dit motto dient onmiddellijk geschrapt te worden uit een ieders “woordenboek”. Laten we elkaar vooral geen mietje noemen, het existeert. Anders had ik het ongeveer drie jaar geleden niet met de eigen oren gehoord van iemand van deze generatie.
Ter wille van de eigen sexuele behoeften is meer dan een half dozijn mensen kapot gemaakt in bovenstaand verhaal. Sowieso is machtsmisbruik het aller vuilste wat er bestaat.

Seroodjnie zegt verder: “Ik zit nog steeds met hetgeen mijn schoonmoeder is overkomen in mijn maag, omdat ik aan den lijve ervaar dat het gevolgen heeft. Laten we alle babies welkom heten. Omdat aangerichte schade in het gevoel van kinderen haast onherstelbaar is, voorkomen is beter. Daarom vraag ik aan een ieder om in verzet te komen bij alles aan geldende regels en wetten die niet goed voelen voor alle mensen in een groep. Ongehuwde mensen verdienen respect. Wij mogen ons geen dag langer verschuilen achter de zogenaamde pracht en praal van cultuur en traditie’s, geloof en rituelen, rangen en standen. Laten we ook op geldende normen en waarden letten zoals : iedereen is gelijk gehuwd of ongehuwd. Laten we de verantwoording voor schaamte en schande bij volwassenen en daders laten, niet bij kinderen en slachtoffers”.

Ik kan mij heel goed voorstellen dat Bisoen, de echtgenoot van Seroodjnie, met zijn eventuele ervaring aan pijn en verdriet,misschien niemand, niet zijn vrouw, niet zijn Nanie en haar zonen,niet zijn moeder, tegen het hoofd heeft willen stoten. Hij weet misschien hoe zwaar de last kan wegen om verantwoordelijk gesteld te worden voor iets. Wijselijk heeft hij heel misschien erger willen vermijden door te laten gebeuren wat gebeurde met zijn vrouw Seroodjnie onder de regie van Nanie. Ik vind het logisch en normaal dat Seroodjnie ,degene met de stevigste rug in een relatie, vanaf het prille begin de koers heeft bepaald, tenslotte kwam zij uit een huis met een sterk fundament. Haar zus had de moed om haar zusje uit een onwenselijke situatie te halen tenslotte ook geput vanwege diezelfde stevige basis. Moeten we de ene man die de ander voor bang uitmaakt omdat hij niet optreedt tegen zijn vrouw nog serieus nemen?