Mijn vader houdt van vissen. Eén van die keren was hij gaan vissen en kwam thuis met verse vis en … jutezakken met levende krabben. Kraboes noemen we ze op z’n Surinaams. Hij pakte een grote ton, zette deze onder het huis – ja, dit was in Suriname – en deed al de kraboes erin. Ik was toen nog klein en hij zei aan mij dat ik op de trap moest blijven en moest roepen als het één van de krabben bijna lukte om over de rand te klimmen, terwijl hij ondertussen aan de slag ging met de verse vis. Ook zei hij dat ik vooral niet achter de krab aan moest gaan, als die al ontsnapt was, omdat die me anders met zijn scharen te lijf zou gaan.
Zo gezegd, zo gedaan. Zat ik daar als de kraboes-wachter. En geweldig dat ik het vond. Ik bleef op de trap, waar ik goed zicht had op wat die kraboes deden. En ja hoor, niet lang daarna probeerden een paar van die krabben richting de rand te gaan. Omdat de ton behoorlijk hoog was, klommen die kraboes met ontsnappingsdrang op de andere kraboes om dichter bij de rand te kunnen komen. Dit ging een poos zo door, totdat het een kraboe lukte om, via zijn mede-kraboe, met zijn scharen de rand te grijpen. Ik was gefascineerd aan het kijken, totdat ik ineens bedacht dat dit de poging tot ontsnappen was, waar mijn vader op doelde. Maar toen ik op het punt stond om mijn vader te roepen, gebeurde er iets aparts.
Op het moment dat die kraboe de rand van de ton vasthad en zich probeerde op te hijsen aan de rand, ging de kraboe op wiens hoofd hij was geklommen aan zijn poten hangen. En ja hoor, alle kraboes donderden weer de ton in. Tegen de tijd dat mijn vader terugkwam, hadden de kraboes op deze manier zichzelf steeds in de ton gehouden. En toen was mijn werk als kraboe-wachter voorbij.
Toch is dit beeld mij altijd bijgebleven. Waarom liet de ene kraboe die andere niet goed houvast vinden? Waarom bleef die ondersteunende kraboe niet even wachten, voordat hij aan de poten ging hangen van degene die hij had geholpen? En stel dat het niet lukte om elkaar uit die ton te helpen, waarom dan niet het die kraboe die rand vasthad, gunnen dat die kon ontsnappen? Wie weet kon die ene die ze hielpen ontsnappen wel hulp halen voor de hele ton. Ja, ik heb een rijke fantasie en teveel Disney films gezien.
En dan wordt je groot en zie je deze kraboementaliteit in de grote mensen wereld. Ook in onze Hindostaanse gemeenschap is het sterk aanwezig. Er is veel competitie, strijd en misgunnen. Maar als je met onze mensen praat, zijn het altijd ‘anderen’ die zo zijn en heeft iedereen last van een ander die dat doet. Maar hoe zit het met ons eigen gedrag? Wie misgunnen wij iets? Met wie concurreren wij? En wat kunnen wij daaraan veranderen? Niet zomaar zei Mahatma Gandhi: ‘Be the change you want to see in the world.’
Als je focus op anderen gericht is, is er geen ruimte om het beste uit jezelf te halen. Door het constante vergelijken waar jij had moeten zijn in vergelijking met de ander, zal je jezelf én die ander naar beneden trekken. Dus als die ene kraboe over de rand dreigt te gaan en jij bent daar nog niet, zal je die terugbrengen naar waar jij bent. Terug in de ton.
Als je succesvolle en inspirerende mensen bestudeert, zal je erachter komen dat wat zij gemeen hebben met elkaar is, dat ze de strijd niet met een ander aangaan en niet bezig zijn met het leven van een ander, maar het beste uit zichzelf proberen te halen. In een interview zei Beyonce: ‘Ik concurreer met mijzelf, want ik moet van mezelf het beter doen dan de keer ervoor’. En daarom is zij een artiest in een ‘class all by herself’. Niet te vergelijken en met ongeëvenaard succes.
Als jij iemand bent, die hetgeen ik net vertelde al weet en je focust op het beste halen uit jezelf, dan zal je de kraboes in je leven moeten identificeren en verwijderen. Met wie je je omringt, is van cruciaal belang voor hoe succesvol je zult zijn. Je zal mensen om je heen moeten hebben, die je niet aan je poten terug in de ton proberen te trekken. Want als jij uiteindelijk daar bent – wat daar ook mag zijn voor jou; succesvol, rijk, beroemd, geschoold, gezond – dan kun je dat inzetten voor diezelfde gemeenschap en hen ook helpen uit die kraboeton.
Ik heb de eer om met vier andere Hindostaanse powerladies te werken aan het zichtbaar maken van onze ‘hidden historical heroine’ Tetary. Hindostaanse vrouwen die elkaar upliften, hun krachten bundelen om een gezamenlijk doel te dienen en allemaal dezelfde boodschap in éénheid uitspreken.
Die kraboementaliteit achter ons laten? Het kan.