Recensie: Annotatiebundel JHG EU-Handvest Selecties

De annotatiebundel JHG EU-Handvest Selecties bevat 16 annotaties van verschillende auteurs ( zoals hoogleraren, advocaten, rechters) waarin rechterlijke uitspraken over het EU-Handvest aan de orde komen. De hoofdredacteuren van deze bundel zijn Aniel Pahladsingh (jurist bij de Raad van State, rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank Rotterdam en columnist bij Sarnamihuis) en Sybe de Vries (hoogleraar EU interne-marktrecht en grondrechten aan de Universiteit Utrecht en rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank in Rotterdam).

Annotatiebundel_JHG_EUHet EU-Handvest geeft in vijftig artikelen de grondrechten die gelden in de Europese Unie ten aanzien van waardigheid, vrijheid, gelijkheid, solidariteit, burgerschap en rechtspleging. Sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon op 1 december 2009 is het EU-Handvest juridisch bindend voor de instellingen van de EU en voor de lidstaten, mits zij het Unierecht ten uitvoer brengen.

Verschillende vragen over het EU-Handvest zijn verduidelijkt zoals over de nieuwe status van het EU-Handvest en de betekenis van het EU-Handvest in de nationale rechtsorde. Er is inmiddels al veel rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie waarin het EU-Handvest is uitgelegd en ook de nationale rechterlijke instanties passen in toenemende mate het EU-Handvest toe in nationale procedures. Hoewel veel vragen al beantwoord zijn, is het EU-Handvest nog vol in ontwikkeling en blijven er vragen over de reikwijdte van het EU-Handvest; de interpretatie van nieuwe grondrecht bepalingen uit het Handvest; de beperkingen die mogelijk zijn op grondrechten uit het Handvest en de verhouding tot het EVRM. Uiteindelijk is het vooral aan de rechter om het EU-Handvest uit te leggen: niet alleen het Hof van Justitie van de Europese Unie, maar ook de nationale rechter heeft in toenemende mate met het Handvest van doen.

Met dergelijke rechtspraak moet vervolgens ook rekening worden gehouden bij de ontwikkeling van nieuw beleid en wetgeving. Verantwoordelijke beleidsvorming en wetgeving is echter niet slechts reactief in de zin dat pas iets wordt ondernomen of aangepast als de rechter ergens een stok voor heeft gestoken of specifieke aspecten van een probleem heeft verduidelijkt. Om proactief in een vroeg stadium zoveel mogelijk punten van frictie met grondrechten te neutraliseren bestaan daarom in Europa en Nederland allerlei instrumenten en procedures. De toepassing van het Handvest bij vorming van beleid en wetgeving in Nederland heeft in de eerste vijf jaar sinds december 2009 een langzame start gekend. Toch is het niet zo dat er helemaal geen Handvestpraktijk is ontwikkeld door de wetgever in Nederland. Met name twee recente Hof van Justitie-uitspraken op het terrein van privacy – waar het Handvest verdergaande bescherming biedt dan het EVRM en de Grondwet – hebben de aandacht gevestigd op dit nieuwe grondrechtendocument. Het grote belang van vroegtijdige toetsing aan het Handvest is met deze twee uitspraken zowel op EU-niveau als voor Nederland verduidelijkt.

Met de publicatie van de tweede editie van deze annotatiebundel JHG geven de hoofdredacteuren een verdere aanzet tot de discussie en ontwikkelingen rond de Grondrechtenbescherming in de Europese Unie en de nationale rechtspraktijk. Met deze Selecties blijven zij de ontwikkelingen in de driehoek Luxemburg-Brussel-Straatsburg en in de Nederlandse rechtspraak volgen.

De bundel is een handvat voor de jurist in de academie en de praktijk. Verschillende rechtsgebieden komen aan de orde, waaronder het constitutioneel recht, het douanerecht, het gelijke behandelingsrecht, het privacyrecht, het strafrecht, het vreemdelingenrecht en andere delen van het bestuursrecht. Per bijdrage zijn de belangrijkste overwegingen integraal opgenomen, gevolgd door een annotatie (veelal in retroperspectief) waaruit onder meer blijkt wat de betekenis van de uitspraak is voor het betreffende rechtsgebied.