Het is wellicht dé verwondering die velen hebben ondergaan in hun jeugdjaren. “Hoe is het toch mogelijk dat uit een kleine radio dezelfde stem, muziek en geluid klinkt als bij de buren? Zit in elke radio een Mohamed Rafi, een heel orkest? Je kreeg er geen antwoord op, want niemand in je omgeving had een antwoord op deze vraag. Ik kan mij deze vraag nog heel goed herinneren want die had ik gesteld aan mijn oudere neef Roy. Hij had immers antwoord op alle vragen. Volgens hem zaten in alle radio’s kleine orkestjes! Ook de heer Basharath Boedhoe worstelde met deze vraag. Waar ik mij neerlegde bij de autoriteit van Roy, daar bleef het bij de heer Basharath Boedhoe knagen. Op een dag zag hij de beroemde radiopresentator Noer Pierkhan van het omroepstation Rapar op Welgedacht B in Suriname met zijn baithak gáná groep optreden. De verbazing van Basharath was erg groot, want toen hij twee minuten geleden van huis vertrok, hoorde hij de stem van Noer Pierkhan op de radio. De radio was voor hem een groot wonder, maar dit kan toch niet? Hoe kan dat? Hij besloot om achter het geheim aan te gaan. Als veertienjarige zat hij op de Lagere Technische School (LTS) in Paramaribo. Niet ver van zijn school was ook het radiostation Rapar gevestigd. Van school ging hij naar Rapar om het geheim eindelijk te ontrafelen. Hij was gedurende drie jaren haast elke dag aanwezig om te turen naar de studio van Rapar. Hij verzon soms een leugentje om langer van huis te blijven zodat hij kon genieten van de handelingen in de studio. Hij kon via de glazen muur alle handelingen volgen.
Op een gegeven moment vroeg Rashied Pierkhan, de bijna even beroemde presentator als zijn vader Noer, aan Basharath: “Wat doe je hier elke dag”? Rashied Pierkhan vond de fascinatie voor de radio vertederend en op een dag zei Rashied Pierkhan tegen Basharath Boedhoe: “Ik heb je nodig. We gaan een stemscreening van je maken”. Maar Basharath had geen idee wat dat was. Hij kwam door de screening en hij mocht de kloktijden van de dag aangeven. Dat was in 1966. Vervolgens verving hij op de zaterdagavonden Rashied Pierkhan en mocht hij alleen op de radio programma’s presenteren. Nu was hij zelf in duizenden radio’s te beluisteren zonder zich zelf in kleine stukjes te verdelen.
Hij had een keer zonder overleg met de familie Pierkhan een reclame boodschap ingesproken voor theater Sabitri. Rashied Pierkhan hoorde de reclameboodschap in de auto en was zeer mee ingenomen. De volgende dag moest Basharath verantwoording afeggen. “Wanneer heb je deze spot gemaakt, ik weet er niets van” zei Rashied. Basharath dacht dat dit het einde was van zijn prille radio carrière. Maar integendeel, hij kreeg mooie complimenten van Rashied Pierkhan en de zegen van hem dat hij de beste radiopresentator zou worden in radioland. Hij kreeg vervolgens een eigen programma met de naam: “Radio Rapar ke mauc”. Luisteraars konden live inbellen. Het liep niet storm met het bellen, want weinig mensen hadden een telefoon thuis. Als presentator kwam hij ook in contact met de upper-class. Dit gaf wat nijd, maar dat nam hij op de koop toe. Na het behalen van zijn LTS diploma (machinebankwerker) vertrok hij in 1968 naar Nederland met het doel om zijn MTS diploma te behalen. Met de boot. Eerst naar Genua in Italië en vervolgens met de trein naar Amsterdam.
De fascinatie voor de radio bleef onverminderd. Hij liep door de straten van Amsterdam en zag op vele panden het woord Uitzendbureau staan. Zonder aarzeling stapte hij een uitzendbureau binnen en vroeg: “Wat wordt er uitgezonden. Ik wil ook uitzenden”.
In 1969 vestigde de heer Basharath Boedhoe zich in Den Haag omdat zijn familie hier woonde. Zijn neef Ramon Boedhoe zou een belangrijke rol spelen in zijn verdere carrière. Hij kocht namelijk een grote taperecorder. Hiermee kon Basharath zijn rol als omroeper verder perfectioneren. Hij nam in 1972 contact op met zijn vriend in Suriname de heer Roy Jabbar. Als iemand in Suriname een feestje had, bijvoorbeeld verjaardag, huwelijk dan sprak Basharath een tape in Nederland in, die vervolgens in Suriname werd afgedraaid. Ramon Boedhoe breidde zijn activiteiten verder uit en begon langspeelplaten uit India te importeren van het label EMI. Hij was ook degene die zijn winkel de naam Studio Echo gaf. De echo van onze cultuur, de heimwee en warmte naar Suriname vanuit Nederland. Deze winkel bestaat nog.
Ramon was ook bevriend geraakt met mensen van Radio Centraal, een illegaal radiostation in Den Haag. Hij kon een afspraak maken met Radio Centraal om één uur per week een uitzending in het Sarnámi te doen. De reclame hiervoor ging via een gratis lokale krant. Maar ook veel mond- tot-mondreclame. In die tijd draaide de heer Ganpat Bollywood films in theater Seinpost in Scheveningen. Hier gingen zij ook reclame maken met kopieën die stiekem op kantoor werden gefabriceerd. Maar ook de heren John Rambali van Rams Videotheek en de directeur van Georgia’s Tour zijn van grote betekenis geweest. Een belangrijke inspirator voor Basharath was zeker ook de heer Budhram Khargie. Hij verzorgde een programma van een uur via Radio Veronica, die toen ook illegaal was. Zijn vrouw vertelde mij dat zij toentertijd in de verpleging zat, maar stiekem probeerde te luisteren naar de Indiase muziek. Want dat was uniek. Vanwege een tekort aan apparatuur kon Basharath geen uitbreiding van zendtijd krijgen bij Radio Centraal. Dit was de aanleiding om in 1972 een eigen radiostation te starten. Hij koos voor de naam Sanskriti Broadcasting Station, afgekort SBS. Identiteit speelde een belangrijke rol in de keuze van de naam. Het voornaamste doel was om onze Sarnámi cultuur te behouden en verder te promoten. In dezelfde periode sloot een goede vriend van Basharath zich ook aan bij SBS, namelijk de heer Shahid Ahmad Ali. Samen vormden ze een vermaard duo in Den Haag. De uitzending van SBS vond plaats via de frequentie 104 FM. Maar dit was ook de frequentie van de ambulance dienst en dit heeft voor de nodige problemen gezorgd. Het was dan ook niet vreemd dat er diverse invallen zijn gepleegd door de Radio Centrale Dienst, die belast was met de opsporing en berechting van illegale radiostations.
De programma’s van SBS bestonden uit:
- Maut ke khabar
- Farmais
- Reclame
- Amusement
- Viering van hoogtijdagen.
Maut ke khabar was gratis, met als argument dat de familie al zoveel leed heeft en dan gaan we geen geld vragen voor maut ke khabar. De uitzending vond plaats op alle dagen van de week. Zaterdag en zondag waren de uitzendingen live. De programma’s door de weeks werden opgenomen. In navolging van SBS richtten anderen ook een radiostation op. Zo had je in Den Haag naast SBS de volgende radiostations:
- Srinagar.
- Insaniyat.
- Sangeet Málá.
- Radio Sangam
- Radio Ishara.
- Haagstad Radio
- Vahon
Ik merkte aan de heer Basharath dat hij ook is teleurgesteld in de mensen voor wie hij risico’s heeft gelopen en veel energie heeft gestoken. De risico’s waren een permanente dreiging van invallen door de controlediensten. Bij een inval werd alles in beslag genomen en een investering van duizenden guldens ging dan in rook op. Ook liep je het risico van een gevangenisstraf. Uiteraard verdiende hij ook geld, maar zijn primaire drijfveer was om zijn cultuur te behouden en om voor de eigen mensen wat te betekenen. Maar deze eigen mensen stuurden klikbrieven naar de controledienst. Ook werd er geturfd hoeveel farmais en reclame per dag werden uitgezonden om zo een raming te maken van de inkomsten. Deze raming werd doorgegeven aan de fiscale autoriteiten. Het gevolg was hele hoge belastingaanslagen met mogelijk boetes. Men vergat hierbij om ook rekening te houden met de kosten. Door al deze verwikkelingen overwoog Basharath om legaal te gaan.
Hij nam toen contact op met de Stichting voor Surinamers (SvS) in Den Haag om hem hierbij te helpen. SBS was erg populair onder de Surinamers in Den Haag. Het werd ook “jantá ki áwáz” genoemd. Bij SvS drong zich toen de vraag op, dat zij in het leven zijn geroepen om de belangen van de Surinamers in Den Haag te behartigen. Hoe kan een individu dan die belangen vertegenwoordigen? De SvS vroeg toen zelf een vergunning aan voor een radiostation. De teleurstelling was erg groot bij Basharath en hij besloot toen maar te stoppen. Alle investering en risico was de moeite uiteindelijk niet waard. De druppel die de emmer deed overlopen om te stoppen, was toen de politie tot twee keer toe in zijn woonkamer stond om hem te waarschuwen om te stoppen. Dit allemaal in het bijzijn van zijn kinderen. Hoewel de verwondering is ontrafeld praat de heer Basharath Boedhoe nog steeds met een twinkeling in zijn ogen over de radio. De jongen uit Welgedacht B ontwaakt dan weer in hem. Voor de hindoestaanse gemeenschap heeft hij pionierswerk verricht en heeft geholpen om de gemeenschap in Nederland te smeden. Het Sarnámihuis is hem erg dankbaar hiervoor. Basharath is nog steeds elke vrijdagochtend te beluisteren op radio Vahon.
