Afgelopen september was bollywoodster Shah Rukh Khan (SRK) in Nederland voor de opname van zijn nieuwe film ‘The Ring’, welke naar verwachting rond kerst 2017 zal uitkomen. Op social media circuleerden onder de hindostaanse SRK fans allerlei – hysterische – berichten over waar hij zou zijn en foto’s van waar hij werd gespot. Op deze manier hielden de fans elkaar op de hoogte om daarmee de kans te vergroten om de filmster tegen het lijf te lopen. En terwijl de fans naar hem op zoek gingen leek het even alsof hun innige wens zou uitkomen toen er plotseling een bericht verscheen op social media waarin een oproep werd gedaan voor figuranten voor zijn film. Echter… het ging om blanke figuranten! Zo ontzettend jammer voor al die Hindostaanse SRK-fans die al dagenlang op zoek naar hem waren. Ergens was deze oproep te verwachten. Blanke mensen zijn tegenwoordig een vast onderdeel in Bollywoodfilms, met name in de muziek items. Mooie, vaak schaars geklede, blondines die meedansen op de achtergrond is niet vreemd meer in Bollywood.

Op het onlangs gehouden Indian Film Festival The Hague kwam dit onderwerp tijdens verschillende gespreksessies tussen de films door ter sprake. Bezoekers vroegen zich af waarom dit nu standaard gebeurd in vrijwel alle denkbare genres. Van de films die zich in het westen afspelen is dat te begrijpen, maar dat blanke danseressen optreden in historische films die zich afspelen in “ancient times” is het onverklaarbaar. Ze doemen op om vervolgens even plotseling te verdwijnen. Het verbluffende antwoord op deze vraag was deze: De eenvoudige Indiër kan zich geen reis naar Europa of Amerika permitteren. Maar via Bollywoodfilms kan hij zich vergapen aan blank vrouwelijk schoon. Een ticket van een film is namelijk stukken goedkoper dan een ticket naar Europa of Amerika om die vrouwen te zien. Een ander antwoord was dat van oorsprong Indiase kijkers in het Westen op deze manier herkenbare elementen in de films terug zien. De blanke dames worden dus ingezet om de Indiase kijker te behagen en om de vervreemding van allochtone Indiërs tegen te gaan.

Toch is de verschijning van de blanke vrouw – of man, die is er ook – niet iets nieuws in de film, hoewel het type waar ze voor worden getypecast sterk is veranderd. Het varieert van de kwaadaardige slechterik met een vreemd Indiaas accent tot een sexy danseres die nooit iets zegt. Hoewel beiden typen zeer verschillend zijn, laten ze toch allebei een – voor Indiase maatstaven – laag moraal zien. Het eerste type, de kwaadaardige blanke man, was vaak de handlanger van een kwade Indiase machthebber. De acteur Bob Christo is wellicht wel de meest bekende die ik mij kan heugen. Hij speelde in onder andere de films Disco Dancer (1983), Mr. India (1987), Ram aur Shyam (1996). Met zijn verschijning heeft hij sinds begin jaren tachtig tot eind jaren negentig in ongeveer 100 films deze rol vervuld. De boze blanke man werd rond begin jaren 2000 verdrongen door het tweede blanke type die meestal in groepsverband optreedt: de schaars geklede achtergronddanseres, die vol trots en plezier danst.

Zijn er dan ook hoofd- en bijrollen weggelegd voor blanke acteurs? In de films Lagaan: Once upon a time in India (2001), Rang de Basanti (2006) en Salaam-e-Ishq: A tribute to love (2007) wel. In deze drie films is er sprake van een vorm van een liefdesverhouding tussen een blanke (en keurig geklede!) dame en een Indiase mannelijke hoofdrolspeler. Maar afgezien van deze drie films kan ik niet veel meer opnoemen. Blanke acteurs in hoofd- en bijrollen komen zeer marginaal voor in Bollywood, maar de blanke achtergronddanseressen zijn nu een “normale” verschijning in de films geworden. Deze blanke personen hebben dus in Bollywoodfilms niet zozeer een inhoudelijke toegevoegde waarde, maar dienen meestal als decoratie. Bollywood heeft zich van oudsher gekenmerkt door Indiase actrices met een lichte huidskleur, iets wat ook in onze Hindostaanse gemeenschap niet onbekend is. Nu diezelfde industrie blanke vrouwen opvoert, lijkt dit een uitbreiding te zijn van de behoefte om lichte of blanke vrouwen in de picture te zetten. Daardoor continueren zij een traditie om de wat donker gekleurde mensen in de marge te plaatsen. Waar zou die hardnekkige behoefte om lichtgekleurde boven donkergekleurde mensen vandaan komen? Het geeft te denken.