Grote borsten, dikke billen, vier armen

Op donderdag 28 september opende presentator Filemon Wesselink een mini-museum op station Zwolle. Uit het depot van het Tropenmuseum koos hij een beeld uit Tamil Nadu, India van Lakshmi. Hij combineerde dit met een grote foto van rapster en zangeres Nicki Minaj. In een interview met RTV Oost deelt hij zijn analyse:

“Je hoort mensen altijd vitten op jongeren, dat ze alleen maar met seks bezig zijn, dat al die clips ordinair zijn op MTV of andere kanalen…Youtube. Maar ik wil juist laten zien dat het van alle tijden is en uit alle culturen. Je ziet hier bijvoorbeeld een Indiase godin. Die wordt gebruikt voor spiritualiteit en goddelijkheid. En dan ga je met de camera naar boven en dan zie je daar Nicki Minaj. Dan denk je, ja, wat is het verschil? Ja, die godin heeft dan vier armen toevallig, maar qua lichaam, qua hoe die vrouw zichzelf presenteert is eigenlijk niks veranderd.”

Chitra Sriram heeft naar aanleiding hiervan onderstaande brief gestuurd naar dagbladen als het Algemeen Dagblad (die een groot stuk publiceerde over deze tentoonstelling), NRC Handelsblad en Trouw. Deze media weigerden de brief te publiceren. Daarom heeft het Sarnámihuis aangeboden de brief te publiceren om een kritisch perspectief te bieden op de tentoonstelling.

Grote borsten, dikke billen, vier armen – Chitra Sriram

Eind september opende een mini-museum op het perron van station Zwolle. Dit is een samenwerking van de presentator Filemon Wesselink (BNNVARA) en het Tropenmuseum, Museum Volkenkunde en het Afrika Museum –gezamenlijk het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMvW).

John Sijmonsbergen, adjunct-directeur van het Tropenmuseum en initiatiefnemer, spreekt in het Algemeen Dagblad van 28 september van een “vette vitrine”. In een interview met RTV Oost zegt Wesselink een weerwoord te geven op kritiek dat jongeren (te) veel met seks bezig zijn, bijvoorbeeld door clips die worden uitgezonden op MTV en Youtube. Wesselink toont daarom een levensgrote foto van een schaars geklede Nicki Minaj achter een beeld van de godin Lakshmi. In het Algemeen Dagblad noemt Wesselink Minaj ‘”mollig” en “ordinair”, maar deze combinatie beschouwt hij als “vet.” Wesselink: “ ‘Het is interessant om te zien dat de door velen verafschuwde ‘bimbo-cultuur’ dieper in de mens zit dan we zouden wensen.”

Het is opvallend dat de hedendaagse ‘bimbo-cultuur’ in één adem wordt genoemd met een wereldreligie. De presentatie in het mini-museum en de uitlatingen van de makers roepen daarom vragen op. Zijn zij er zich van bewust dat hetgeen zij “vet” vinden, religieuzen in verlegenheid kan brengen? Hoewel Wesselink zich richt op de fysieke kenmerken, ligt het belang van het beeld in de symbolische overdracht. Het beeld stelt godin Varalakshmi voor, wat blijkt uit de twee lotusbloemen in achterste handen, en het gebaar van zegening met haar voorste rechterhand. Ze heeft vier handen als verbeelding van complexe gedachten over de kosmos, bescherming en creatie. Is Wesselink op de hoogte gebracht van deze gedachtewereld? Het NMvW is een rijksgesubsidieerde instelling; een grondige ontsluiting en duiding mogen dan verwacht worden. Bovendien is deze combinatie te bezichtigen tijdens hoogtijdagen: het festival Divali of Lichtjesfeest wordt van 19-23 oktober gevierd, de eerste dag is gewijd aan godin Lakshmi.

Dit roept de vraag op of Sijmonsbergen en Wesselink in contact zijn getreden met mensen voor wie de godin Lakshmi leeft. Daar waren verschillende mogelijkheden toe. Een voor de hand liggende keuze is de actieve gemeenschap van Surinaamse Hindoestanen, die een rijk variëteit aan tempels kent. Een actuele insteek kon worden gevonden in het groeiend aantal expats uit India, veelal kennismigranten die actief zijn in de IT-sector. Een stad als Amstelveen hebben zij leven ingeblazen als ‘Little India’. Het zou verrassend zijn geweest de schijnwerper te richten op de voormalige vluchtelingen uit Sri Lanka. Deze Tamils lieten tempels lieten verrijzen in Zeist, Beverwijk en Den Helder. In deze stad werkten traditionele kunstenaars mee uit Sri Lanka en het Indiase Tamil Nadu – de regio waar het door Wesseling gekozen beeld is vervaardigd.

Op de website ‘museum van’ wordt gesteld héél gewone mensen als Wesselink en presentatrice Floortje Dessing een keuze konden maken uit de grote collectie van het NMvW. Presentatoren die het televisie als podium hebben en behoren tot de best betaalde medewerkers van BNNVARA. In heel Nederland zijn er mensen die iedere vrijdag vasten, ter ere van de godin. Mensen die offers aan haar brengen, gezondheid vragen voor hun naasten en haar verzoeken het lijden der gehele wereld te verzachten: één van de namen van Lakshmi is Lokashokavinashini, zij die universeel lijden wegneemt. Zijn deze mensen voor het Nationaal Museum van Wereldculturen niet gewoon genoeg voor een mini-museum?