Naast de vele identiteiten die ik al 35 jaar lang met mij meedraag, heb ik onlangs een nieuwe dimensie aan mijn identiteit mogen toevoegen: moeder. Op 14 december 2020 kwam mijn lieve dochter Diya Tetary Mahes ter wereld. In de voorbereiding op en het proces na haar geboorte was ik enorm zoekende naar hoe ik invulling wilde geven aan het moederschap, vanuit een zelfbewuste identiteit als Hindostaanse vrouw anno 2021. In deze reeks columns deel ik mijn ervaringen, uitdagingen en inspiratie.

Zeven jaar lang hebben mijn partner Rakesh en ik geprobeerd zwanger te raken. Na verschillende fertiliteitsbehandelingen, inclusief een IVF-traject met twee miskramen, besloten we onze kinderwens los te laten. We waren gelukkig met z’n tweetjes en maakten nieuwe plannen om onze toekomst vorm te geven.

Die plannen kregen een andere wending toen ik in april 2020 erachter kwam dat ik zwanger was. Zonder behandeling! Zoals veel mensen die miskramen achter de rug hebben was een deel van mij angstig. Ons hart was al twee keer gebroken. Wat als het weer mis gaat? Maar ik wilde de zwangerschap niet invullen met “wat als?” vragen. Ik wilde met rust, kalmte en dankbaarheid deze zwangerschap beleven. De rust die ik voelde toen ik voor de eerste keer een puja (gebedsdienst) deed.

Ik moest denken aan de puja’s verbonden aan de sanskars binnen het Hindoeïsme. Rituelen die mijlpalen in ons leven markeren en vieren. Deze beginnen al vanaf het moment van de kinderwens. Ik ging mij erin verdiepen en begreep dat er twee sanskars zijn verbonden aan de zwangerschap. De punsavan sanskar (rond de tweede/derde maand), die in dienst staat van de lichamelijke ontwikkeling van de baby. Daarna volgt de simantoyan sanskar (rond de vierde maand), die in dienst staat van de geestelijke ontwikkeling van de baby. Het leek mij mooi om naast het traject met de verloskundige, dat vooral gebaseerd was op lichamelijke controles, ook een traject in te gaan dat gebaseerd was op geestelijk welzijn. Het was voor mij een mooie combinatie van een westerse blik en mijn Hindostaanse wortels. Wij besloten dan ook de sanskars uit te voeren.

In het uitvoeren van eeuwenoude rituelen kom je echter de uitdaging tegen van hedendaagse realiteit. Sommige uitdagingen zijn verbonden aan praktische beperkingen, zoals een havan (vuuroffer) dat oorspronkelijk in de buitenlucht wordt gehouden uitvoeren in een huiskamer. Het vuur reinigt de ziel, maar bevlekt witte meubels. Je neemt het voor lief en lost het op met een extra schoonmaakronde.

Andere uitdagingen zijn meer inhoudelijk, zoals de interpretatie van rituelen van toen in de maatschappij van nu. De geschriften staan vast, maar de interpretatie is dynamisch en wordt beïnvloed door maatschappelijke ontwikkelingen, zoals vrouwenemancipatie. Interpretaties worden tenslotte door mensen gedaan en mensen worden gevormd door de maatschappij waarin zij leven. Die samenleving kan getekend zijn door bepaalde ideeën over de rolverdeling tussen man en vrouw, of überhaupt dat een gezin alleen gevormd kan worden door een man en een vrouw.

Afhankelijk van de interpretatie van de geschriften kan er ook een spanning ontstaan tussen spirituele beleving en een maatschappelijk kritische blik. Zo is er bij de punsavan sanskar een ritueel waarin de vader van het kind sap van een bananenblad druppelt in het neusgat van de moeder. De ene bron geeft aan dat dit bedoeld was om te bidden voor het geslacht van het kind, waarbij een druppel in het linkerneusgat een gebed was voor een dochter en een druppel in het rechterneusgat voor een zoon. Een andere bron geeft weer aan dat dit ritueel een belofte is van de vader om voor de moeder en het kind te zorgen.

Het leidt tot een dilemma dat wellicht de worsteling van mijn generatie weerspiegelt. Cultureel erfgoed in stand willen houden met liefde en respect, zonder de maatschappelijke kritische blik te verliezen die mogelijk vraagtekens plaatst ook bij de achtergrond van deze rituelen. Het betekent dat we moeten reflecteren op elementen die we willen behouden en aspecten die we wellicht anders willen invullen zonder af te doen aan de essentie van de rituelen. Uiteindelijk is een ritueel een handeling waaraan wij zelf betekenis geven. Ik heb ervoor gekozen om mij te laten informeren en inspireren door degenen die de geschriften kennen en daarvan vervolgens mee te nemen wat voor mij betekenisvol is.

Met die insteek heb ik enorm genoten van de sanskars. De energie die ik voelde tijdens de puja’s heeft mij de rust en kalmte geboden om echt te genieten van de zwangerschap. Ondanks de zorgen die gepaard gaan met een zwangerschap, had ik ook het volste vertrouwen in de kracht van mijn dochter. De rituelen hebben mij een instrument gegeven om dit vertrouwen te kweken. Uiteindelijk is de zwangerschap ook goed verlopen en is mijn dochter ondanks complicaties tijdens de bevalling gezond en wel ter wereld gekomen. Of het dankzij de rituelen is weet ik niet, maar dat doet er ook niet toe. Het eindresultaat is een prachtige dochter.

Wil je ook de bronnen bekijken die ik heb geraadpleegd? Zie onderstaande info:

Beknopte info over sanskaars: https://www.pandit.nl/sanskaar/

Uitgebreide info over sanskaars: “Wetenschappelijk uitleg van sanskarvidhi”, uitgave van Arya Samaj Nederland (ASAN), https://www.aryasamajnederland.com/